Сонин сонсогдож байна уу. Эзэмшсэн мэргэжилдээ эзэн нь байж, сэтгэлээ өгөхийн цагт хөсөр хэвтэх зэвтэй төмөр ч гарынх нь аяст хөтлөгддөг аж. Тэр бүү хэл, бүтээл болон амилахаараа “баярлалаа” хэмээн өөр өөрийн хөг аялгуугаар жингэнэдэг гэнэ.
Тэдэн дундаас зэс хачин өвөрмөц, “ааш зангийн хувьд” маш уян налархай юм байх. Ийн эзэмшсэн мэргэжлээрээ тэрүүхэндээ “онгирч” өдөр бүр металлын хаантай нүүр тулан хүч оюунаа сорьдог токарьчин хосуудтай уулзсанаа уншигч танд гайхуулахад таатай байна.
Бүр тодруулбал, Багануурын нүүрсний уурхайн токарьчин Пинжигийн Чулуун-Эрдэнэ, Гомбын Сэлэнгээ нар болой. Эд тэртээ 1980 онд МХЗЭ-ийн илгээлтээр Багагүнийн хөндийд суурьшсан бөлгөө.
П.Чулуун-Эрдэнэ: Улаан даалимба, шүдний оо хоёроор мөн ч их тоглосон доо
Зэрвэсхэн тааралдсан нэгэнд бол энэ хүн ер нь амнаасаа үг унагадаг болов уу гэж санагдах токарьчин П.Чулуун-Эрдэнэ гуай тухлаад хууч хөөрөхийн цагт тийм ч үгэндээ харам нэгэн биш ажээ.
Заримдаа хийж буй зүйл, токарийнхоо хэдэн машины ид шидийг ярихаар асуулт тавих зав өгөлгүй урсгаж орхино гээч. Энэ эрхэм Төв аймгийн Мөнгөн морьт сумын уугуул, Багагүнийн хөндийн суугуул нэгэн. Гэхдээ түүний хүүхэд нас энэ л хөндийд салхи шиг хурдлах адуун сүргийг хуйлрууланхан хураан өнгөрчээ.
Токарьчин эр маань багадаа улаан даалимба, шүдний ооны эрлэг явж. Гарын уртай сөөсгөр бор хүүгийн авъяас сургуулиас хальж, албан байгууллагуудад уригдан ханын зураг зурж, уриа лоозонг нь бичиж өгөх жишээний. Хүү өөрөө ч арван жилийн сургуулиа төгсмөц Улсын багшийн дээд сургуулийн зургийн ангид элсэнэ хэмээн бат итгэчихсэн, тэрүүхэндээ өөрийн ирээдүйг тодорхойлчихсон, додгирхон явж. Гэвч хүүгийн хувь заяаг бурхан зурахдаа бийр багс бус металлын хаан төмрийг ухааны ураар гартаа оруулах одонд төрүүлсэн байв.
Тодруулбал, П.Чулуун-Эрдэнийг аравдугаар анги төгссөн тэр жил хүслэн болсон сургуулийнх нь хуваарь оройн анги гээд заачихсан байж таарсан юмсанж. Хүү хуваарь сонссон тэр мөчид сэтгэлээр унасан хэдий ч бусад төгсөгчдийн МХЗЭ-ийн илгээлт өвөртлөн Багануурын уурхайг зорьж байгаад хараад бодлоо өөрчлөн үеийнхнийхээ эгнээнд шилжсэн байна.
Дашрамд сонирхуулахад, 1980 онд Төв аймгаас илгээлт өвөртлөн Багагүнийн хөндийг зорьсон 50 залуугаас өдгөө ердөө гурав нь үлдсэн аж. Энэ тухайгаа токарьчин маань “Тэр үеийн Багануурыг өнөөгийнхтэй харьцуулшгүй. Барилга байшин гэхээр юмгүй шахам, амьдрал ч сайнгүй байлаа шүү дээ. Тиймээс залуучууд амьдралын эхний давалгаанд өвдөг сөгдөн шантарч буцацгаасан.
Үнэнийг хэлэхэд, мань мэт шиг нэгдүгээр ангиасаа л дотуур байраар гэр хийж, өлсч даарахын зовлонг үзсэн нь л үлдэцгээсэн дээ” хэмээн өгүүлсэн.
П.Чулуун-Эрдэнэ гуайгаас “Та яаж яваад төмрийн “хаан” болчихсон юм бэ” хэмээн сонирхоход “Токарьчин гэж мэргэжил байдгийг Багануурт ирээд л мэдсэн. Гэхдээ хүүхэд байхдаа аймгийн Усны аж ахуйн автобаазад нэг хүн төмөр зороод зогсч байхыг нь харсан удаатай. Тэгтэл аав маань намайг эргэж ирээд буцахдаа “Миний хүү гартаа дүйтэй юм чинь токарьчин болбол яасан юм бэ” гэхээр нь үгэнд нь орж, дарга нарт хүсэлт тавьснаар орос цэргүүдтэй хамт токарийн хоёр сарын курс, 14 хоногийн дадлагаар токарьчин болсон.
Түүнээс хойш мэргэжил дээшлүүлэх курс энэ тэрд явж байсангүй, амьдарлаас мэдлэгээ дээшлүүлж, мэргэших шив дээ. Оросууд гэж гайхалтай сурган хүмүүжүүлэгчид байлаа шүү дээ. Миний өдий зэрэгтэй яваа нь орос багш нарын минь гавьяа” гэж хариулсан.
Токарьчин хүнийг тоног төхөөрөмжийн эмч гээд хэлчихэд буруудахгүй
Ханийнхаа ярьж буйг анх удаа юм шиг их л шимтэнгүй сонсч суусан гэрийн эзэгтэй маань үнэндээ өөрийн ярих ээлжийг хүлээн дотоод сэтгэлдээ ярьж хэлэх зүйлээ бясалгаж байсан юм билээ. Тэр л утгаараа “Токарьчин хүнийг тоног төхөөрөмжийн эмч гээд хэлчихэд буруудахгүй” хэмээн шагхийсэн үгийг өөрийгөө танилцуулахаас өмнө мэргэжлээ дүгнэж хэлсэн байж мэднэ.
Гэрийн эзэгтэй Г.Сэлэнгэ Хэнтий аймгийн Цэнхэрмандал сумын харьяат. Сумандаа наймдугаар ангиа төгсөөд Налайхын ТМС-ийн хуваарь авснаар хоолоо олж идэх хувь тавилангийнхаа шанг татсан бүсгүй. Дүүгээ сургуульд хүргэж өгсөн том ах нь “Миний дүү токарийн ангийг сонгосон нь зөв байх” гэснээр охины хувь заяаг шийдэгдсэн хэрэг.
Намар нь нэгэн шугамд эгнээнд байрлуулсан токарийн машинуудыг харж зогсохдоо яагаад ч дийлдэггүй хөлдүү хөх төмөр машины аясаар нумарч байхыг хараад гайхаад ч барсангүй. Бушуухан шиг л багш шигээ хөлдүү хөх төмрийн эзэн болох юмсан гэх мөрөөдөлд автан төмрийн зоргодсыг ажиж зогссон гэдэг. Сургуулиа амжилттай төгссөн Сэлэнгэ охины ирээдүй дөнгөж байгуулагдаад байсан Багануурын уурхай хүлээж байх нь тэр. Энэ бол 1980 оны хавар.
Багануурын уурхайд ажилчин элсүүлж байна, МХЗЭ-ийн гишүүд илгээлт өвөртлөн их уурхайг зорьж байгааг сонин хэвлэл, радиогоос сонссон Сэлэнгээ найзаа дагуулан бүртгэл явагдаж байгаа газарт ирэн бүртгүүлж, маргааш өглөө нь Зил-130 машины задгай тэвшин дээр үеийн залуучуудын хамт дуулалдсаар Багагүнийн хөндийд хөл тавих нь тэр.
Охидод бэлэн байр байхгүй учраас шинэ байр ашиглалтад орохыг хүлээн хамт ирсэн охиныдоо дөрвүүл хамт амьдарч байгаад 14 дүгээр байр ашиглалтад ороход Бадамжав, Долгоржав, Энхтайван, Сэлэнгэ нар сая нэг юм өөрийн гэх орох оронтой болцгоосон байна. Түүнээс хойш 33 хаврын навчис дэлгэрчээ. Ингээд Сэлэнгэ хатагтай хэлснээр тоног төхөөрөмжийн мэс заслын эмч нарт тавьсан асуулт, хариултыг ямар ч засвар найруулгагүйгээр нь хүргэе.
-Суурь машинаас гарч буй бүтээгдэхүүн болгон таны уран бүтээл шүү дээ. Бүтээлүүдээс тань хамгийн их сэтгэл оюуныг тань чилээсэн, сайн токарьчин болох нь ээ гэсэн үнэлгээ авсан үеэ дурсахгүй юу?
-Г.Сэлэнгээ: Бид чинь төгсч ирээд л мэргэжлээрээ шууд ажиллаагүй. Юун түрүүнд ирээдүйд сүндэрлэх их уурхайн эздийн ая тухтай амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх нь зүйтэй гэж төр үзэн Багануур хотыг байгуулах их үйлсэд илгээлтийн эзэд зүтгэцгээсэн. Би гэхэд л барилга дээр засал чимэглэлчин хийж байлаа.
Яваандаа уурхайн барилга баригдаж, үйлдвэрлэл эхлэхийн өмнөхөн Засварын газрыг байгуулж, Зөвлөлтийн байгууллагад ажиллаж байсан хүүхдүүдийг сонгож, Чимэддорж даргын мэдэлд өгсөн. Ингэж л анх 1983 оны зун анх удаа өөрийн эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллах хувь тохиож, өөрийн гэх суурь машинаа хүлээн авч байлаа.
Чимиддорж багш маань надад их зүйл зааж өгсөн. Токарьчины нарийн чимхлүүр ажлыг Зөвлөлтийн мэргэжилтнүүдээс сурч өдгөө хүний орохооргүй ажиллаж, тахир гол гэх мэтийн нарийн ур чадвар шаардсан зүйлүүдийг ямар ч гологдолгүй, шаардлага ханган хийж чадаж байгаадаа заримдаа өөрөөрөө бахархах нь бий.
-Нарийн чимхлүүр ч гэлээ хийж чадах зүйл эхлээд санаандаа зураглана биз?
-Г.Сэлэнгээ: Тэгэлгүй яахав, токарьчин гэдэг маш нарийн, өндөр ур чадвар шаардсан мэргэжил. Тийм ч учраас бид 32 жил тасралтгүй ажиллаж байна. Гагнуурчин, засварчин бүгд хоёр гурав солигдчихсон байхад токарьчид энэ олон жил ажиллаж байгаа нь ур чадвар шаардсан нарийн мэргэжил гэдгийн давуу тал байх. Ямар ч эд ангийг хийхийн өмнө эхлээд шугам зургийн нарийн тооцоог гаргадаг. Тоонд маш сайн хүний эзэмших мэргэжил гэж би хувьдаа боддог. Араа шүдийг яг байгаа хэвээр нь шинээр хийнэ гэдэг амаргүй зүйл. Хүнээс өндөр ур чадвар, тэвчээр шаарддаг ажил.
-Мэргэжлийн онцлог гэж бий. Та хоёр төмөр эдлэл их сонирхдог уу
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Тэгэлгүй яахав, Тэр бүү хэл хүүхдүүд маань хүртэл төмөрт хайртай болчихдог юм байна лээ. Гудамжинд зэвгүй эрэг боолт, төмөр хэвтэж байвал халаасалж л орхино. Гоёлын костюмтай байсан ч хамаагүй тостой боолт руу гар яваастай шүү.
-Та хоёр уурхайд 30 гаруй жил ажиллажээ. Энэ хугацаанд үйлдвэртээ хэчнээн хэмжээний хэмнэлт гаргасан бол. Тодруулбал, токарьчид байхгүй бол эрэг боолт, араа шүд гээд бүхий л тоног төхөөрөмжийн сэлбэгийг импортоор оруулж ирж таарна аа даа?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Сайн хэлж мэдэхгүй байна, манай эдийн засагчид л тоо хэлэх байх.Ямартай ч хэдэн арван тэрбум төгрөгийг хэмнэж чадсан нь дамжиггүй. Бид хоёрын тухайд биш, бүх токарьчид нийлээд. Гэхдээ би нэг жишээ татъя. Одоо бидний ажиллаж буй засварын том заал баригдаагүй байсан.
Гудамжинд зэвгүй эрэг боолт, төмөр хэвтэж байвал халаасалж л орхино. Гоёлын костюмтай байсан ч хамаагүй тостой боолт руу гар яваастай шүү.
Манай эхнэр тэр үед Зөвлөлтийн барилгын байгууллагад ажиллаж, оросуудтай хамт алхагч экскаваторуудыг угсардаг, би байшин үйлдвэрлэх комбинатад токарьчин байв. Багануурын бүх байшин төмөр цонхтой. Энэ бүгдийг нь манайд хийдэг.
Бүх рам төмөр, барилгын хийц загварын арматурыг холбодог боолтнуудыг хэдэн мянгаар нь зордог байлаа. Ингээд бодохоор тооцоолохын аргагүй юм. Багануурын бүх барилгын хаалганы бариул, түүнд орсон эрэг боолтыг бид зорсон. Багануурын төмөр хийцийн бараг л бүх зүйлд миний хөлс шингэсэн. Түүгээрээ их бахархдаг. Мөн уурхай ашиглалтад орсон эхний арав гаруй жилд гадна дотны зочид их ирдэг байлаа. Тэдэнд өгөх гарын бэлгийг бэлтгэх нь бидний үүрэг. Долоо хоногийн өмнөөс л хийж эхэлнэ дээ.
Токарьчин их сайхан мэргэжил. Дотроо токарьчин, фрезерьчин, өрөмчин гээд жаахан ялгаатай. Токарьчин, фрезерьчний ажлыг эмчтэй зүйрлүүлбэл мэс заслийн эмч, гагнуурчид нь түүнийг нь оёж буй эмч нар юм уу даа.
-Сайд дарга нарт ямар бэлэг бэлтгэх нь та нарын эрхийн асуудал байв уу?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Тийм ээ, эхлээд зургаа гаргаж батлуулах учиртай.
-Аль нэг бүтээлийнхээ өнцөгт нэрээ тавьж байв уу?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Тийм эрх байхгүй, Бидний хийж өгсөн зүйл энд тэнд олон байдаг байх. Төмөртэй зууралдаж байхын оронд бийр будагтайгаа нөхөрлөсөн бол илүү амжилтад хүрэх, илүү сэтгэх байсан даа гэсэн бодол төрж байсан уу.
П.Чулуун-Эрдэнэ: Хааяа л гэхээс тэр бүр тийм бодол төрж байсангүй. Гэхдээ би бийр будгаа орхиогүй. Ажлынхаа хажуугаар бийр будаг нийлүүлнэ. Энд ирсний дараахан бүх тоног төхөөрөмж шинэ байсан болохоор завтай, зураг их зурдаг байлаа. Гарын эв дүйтэй залуусыг цуглуулж арван хэдүүлээ нийлээд гуашь будаг улаан даавуу ашиглаад л үзэсгэлэн гаргаж байлаа.
Хүмүүс сүүлдээ бүр мэддэг болчихсон байсан. Баянцагаан, Баярсайхан бид гурав ханын самбараас өгсүүлээд дүүргийн бараг л бүх зургийг зурсан даа. Гэвч би токарьдоо илүү хайртай. Харин хааяа дуу чимээнд нь л ядардаг л юм.
Торго бус төмөртэй нөхөрлөсөн бүсгүй
-Сэлэнгээ эгч ээ, Та төмрийг амилуулдаг шигээ торгонд сэтгэл “алдарна” биз?
-Төмрөөр юу л бол юу хийчихдэг шигээ торготой нөхөрлөж байсангүй. Бүсгүй хүнийхээ хувьд уранхайгаа нөхөхөөс цаашгүй.
-Хүмүүсийн талархлыг хүлээсэн хамгийн гоё бүтээлийнхээ тухай ярихгүй юу?
-Г.Сэлэнгээ: Гоё бүтээл олон бий. Лааны суурь, уур нүдүүр гээд л. Ер нь бид хоёр чимхлүүр ажил шаардсан нарийн нандин зүйл урлах дуртай. Багануурын уурхайд ямар хэмжээний хэмнэлт гаргасан бэ гэж та түрүүн асууж байсан. Тооцвол маш их тоо гарна.
Одоо ч гаднаас импортолж буй төрөл бүрийн бүтээгдэхүүнийг бид өөрсдөө зороод хийчих юмсан гэсэн хүсэлтэй явдаг.
Одоо ч гаднаас импортолж буй төрөл бүрийн бүтээгдэхүүнийг бид өөрсдөө зороод хийчих юмсан гэсэн хүсэлтэй явдаг. Тэгэхээр ажилчдынхаа цалин хөлсийг нь нэмж урамшуулал өгөөд тэдэнд итгээд энэ бүгдийг хийлгэх юм бол эдийн засгийн хувьд маш их хэмнэлт гаргаж болохоор байдаг.
-Нийлж хамтын бүтээл хийж байв уу?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Байлгүй яахав, жижиг бэлэг дурсгалын зүйлээс эхлээд олон бий. Угаасаа бид хоёр нэгэн дамжлагатай ажилладаг. Эхнэр маань токарийн суурь машин дээр суугаад ажиллаж байхад би харуул, фрезерь гэх мэт дээр суугаад хийж буй зүйлийг нь үргэлжлүүлэх жишээтэй. Бараг байнга л хамтарч юм хийдэг гэсэн үг. Хамтарч хийсэн томоохон бүтээлүүдийнхээ үзэсгэлэн, янз бүрийн уралдаанд оролцож байсан шинэ бүтээл, улсын чанартай батент, оновчтой саналын гэрчилгээ хүртэж байсан бүтээл олон бий.
Хамтарч уурхай дотроо үзэсгэлэн ч гаргаж байсан. Одоо бид хоёр 35 жилийнхээ ойг тохиолдуулж юу чаддагаа харуулсан уран бүтээлийн үзэсгэлэн гаргая гэж ярьж байгаа. Зурсан зургаа ч дэлгэе гэж бодсон. Сэлэнгээ маань социализмын үед АИХ-ын депутатаар сонгогдож байв. Харин би залуу байсан болоод хааяа ажил тасалчихдаг хэнэггүй талдаа явжээ. Ер нь миний амжилтад энэ бүсгүй нөлөө их бий гэж боддог шүү.
-Токарьчин болоход эрэгтэй, эмэгтэйн ялгаа байх юм уу. Эмэгтэй хүн нарийн мэдрэмжтэй гэх мэтээр?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Эмэгтэйчүүд их айхтар гярхай. Хүч нь хүрэх машин дээр ажиллахаараа гүйцэгдэхгүй. Хөдөлгөөн хурд эвслээрээ. Дээр үед ажил мэргэжлийн уралдаан гээд хоёр жилд нэг удаа зохион байгуулагддаг байсан. Эхнэр маань гурав дөрвөн удаа, харин би нэг л түрүүлсэн. Тэгэхээр энэ нэг зүйл хэлээд байна аа даа.
-Ер нь токарьчны мэргэжлийг ямар хүн эзэмших ёстой юм байна?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Энэ мэргэжлийг маш тэвчээртэй, нямбай, оюуны чадамж сайтай хүн л илүү сайн хийнэ дээ. Сүүлийн үед дээд боловсролтой хүн шаардагдахаар болоод байгаа юм.
-Шавь бэлтгэж байна уу?
-Г.Сэлэнгээ: Бүх шавь нараа нийлүүлбэл одоо бараг хоёр ангийн дайтай болсон байх аа. Налайхын ТМС-д сурч байгаа хүүхдүүд жилд нэгээс хоёр удаа ирж дадлага хийдэг.
-Уул уурхайн салбарт дэлхийн хэмжээний том тоног төхөөрөмжүүд ороод ирсэн. Тэдгээрийн сэлбэг хэрэгслийг монголчилж байна уу?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Уул уурхай өндөр хөгжсөн орнуудын сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмжүүдийг сэргээн засварлаад л явж байна. Механик маягаар хийж байгаа учраас цаг хугацааны хувьд асуудалтай байгаа юм.
Түүнээс биш заримыг нь хийж чадахаар юм билээ. Нэг дутагдалтай зүйл бий. Манай засварынхан хийцийг нь гаргавч түүнийг боловсруулдаг төмрийн марк тохирохгүй байх жишээтэй.
Түүнийг тохируулж авна гэдэг хэцүү. Манайд одоогоор зөвхөн Дарханд л маркийн дагуу арматур л гаргадаг. Гэтэл зах зээлд Хятадаас төмөр импортолж буй нэртэй боловч Монголд хаягдал төмрөөр арматур мэтийн янз бүрийн зүйл хийдэг жижиг үйлдвэр олон байдаг.
Хятадаас төмөр импортолж буй нэртэй боловч Монголд хаягдал төмрөөр арматур мэтийн янз бүрийн зүйл хийдэг жижиг үйлдвэр олон байдаг.
Хуучин ЗХУ-аас төмөр авдаг байхад марк нь буланд нь бичээстэй, техникийн шугам зурагт заагдсаны дагуу сонгоод авчихдаг байсан. Харин одоо ямар маркийн төмөр вэ гэдэг нь танигдахаа больж. Марк нь таарахгүй болохоор төмөр тасрах ч юм уу хүндрэл бэрхшээл их. Үүнийг завод болж байж л шийдэх байх. Лаборатори, хайлуулах зуух ч хэрэгтэй болно.
-Та төмрөө хараад ямар маркийнх болохыг нь түвэггүйхэн хэлнэ биз?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Ерөнхийдөө олон жил ажилласан туршлагаараа төмрөө танина л даа. Хазаж, долоож үзнэ гэдэг шиг л точийлд бариад үзэхэд л оч нь яаж хаяж байна гэдгээр нь мэднэ.
Түүнээс гадна зороод гарч буй зоргодсын өнгө, эрчлээс, мөн машинаар зүсэхэд зөөлөн, хатуу байна уу гэдгээр нь шинждэг болчихдог. Энэ маягаар ажиллаад болж л байна. Гаднаас орж ирсэн тоног төхөөрөмж, том техникүүдийг зогсоочихолгүй засч янзлаад ажиллуулж л байна. Заримд нь патент авсан нь ч бий.
Тухайлбал, алхагч эксковатор, өрөм байна. Мэдээж засварын газар, засварчид гэдэг аливаа техник, тоног төхөөрөмжийг засч янзлахын төлөө л байдаг. Эд ангийг нь ер нь өөрсдөө хийх гэж л үзнэ.
Хүндрэлтэй тал нь яг тэр маркийн төмөр ховор байдгаас гадна хэрэглэж буй багажууд маань хоцрогдоод байна, үнэнийг хэлэхэд. Металль хийцүүдийг аль ойролцоогоор нь сонгоод ажиллаж байна. Орчин үед технологио дагаад янз бүрийн нарийн багажууд гарчихсан.
-Та нар өөр ижил төстэй уурхайнууд руу очиж үзэв үү?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Үзэлгүй яахав. Үндсэндээ манайх л улсдаа хамгийн том уурхай нь болчихоод байна. Яахав Шивээ-Овоо, Шарын голын уурхай бий. Багануурын уурхай дөнгөж нээгдэж эхэлж байхад Шарын голын уурхайн ахмад токарьчид гээд их мундаг хүмүүс байсан. Гэхдээ тэдэн шиг мундаг орос мэргэжилтнүүдээр бид хичээл заалгасан.
Өнөөдөр эргээд харахаар суурин машин, засварынхаа хүчин чадлын хэмжээгээр манайх тэргүүлж байгаа юм. Нэг хэсэг Налайхын уурхай байсан. Одоо манайх шиг олон токарьчинтай газар гэвэл ганц Эрдэнэт л байна.
Эрдэнэтэд механик засварын бүхэл бүтэн завод ажиллаж буй учраас арга ч үгүй биз. Манайх бол зүгээр л засварын газар. Хэрэв бид Эрдэнэтэд ажиллавал нэлээдгүй шинэ зүйл хийнэ гэж боддог. Яагаад гэхээр тэнд төмөр хайлуулах зуухтай, лабораторитой. Тэндээ төмрийнхөө маркийг тогтоочихдог.
Манайд нэмэлт төхөөрөмж өөрсдөө зохиож суурь машин дээрээ суурилуулж байж зарим зүйлийг хийдэг. Жишээ нь хөрс хуулах тэслэгээ хийхэд хэрэглэдэг өрмийн ташуу шүдтэй арааг манайх гаднаас өндөр үнээр авдаг байсан. Үүнд би нэмэлт зүйл хийснээр одоо өөрсдөө зордог болсон. Байгууллагаас миний тэрхүү бүтээлийг үнэлж, урамшуулсан.
-Танайх хэдэн хүүхэдтэй вэ. Аав ээжийнхээ мэргэжлийг өвлөсөн хүүхэд бий юу?
-П.Чулуун-Эрдэнэ: Гурван хүүхэдтэй. Аль нь ч токарьчин биш. Хүүхдүүд мэргэжлээ өөрөө сонгосон. Том хүү маань манайд, дунд хүү Оюутолгойд ажиллаж байна. ШУТИС төгссөн. Харин манай бага охин ХҮДС-төгссөн.
-Ер нь Монгол Улсын гавъяат токарьчин цол хүртсэн хүн бий болов уу?
-Байдаггүй байх аа. Бид хоёр лав дуулаагүй юм байна. Та хоёрт ажлын амжилт хүсье. Бидний ярилцлага сонирхолтой байлаа.