Өмнөд Хятадын тэнгисээс цэвэр эрчим хүчний арвин нөөцийг олборлож эхэлжээ
Хятадын инженерүүд Өмнөд Хятадын тэнгисийн ёроолоос метаны хий олборлож, байгалийн хийд хувиргах ажиллагааг амжилттай туршиж чадсанаа өчигдөр зарлалаа. Гаргаж авсан түлшийг нь “шатдаг мөс” гэдэг бөгөөд ийм төрлийн цэвэр эрчим хүчний нөөц илрүүлэх өрсөлдөөнд Хятад улс АНУ, Канад, Японы араас нэгдэж байгаа юм.
Шатдаг мөсний тухай
Далайн ёроолын хүйтэн, өндөр даралттай орчинд бичил организмуудаас үүссэн метан нь усны молекултай нэгдэж метаны гидрат хэмээх цагаан, хатуу биетийг үүсгэдэг. Энэ бодис нь галд хөх дөл гарган амархан бөгөөд удаан шатдаг юм. Тиймээс хүмүүс үүнийг шатдаг мөс гэж нэрлэжээ.
Яагаад чухал вэ?
Метаны гидрат нь цэвэр эрчим хүчний эх үүсвэрт тооцогддог. Нэг куб метр шатдаг мөс нь 160 куб метр байгалийн хийтэй тэнцүү. Зарим судлаачдын тооцоолсноор дэлхийн метаны гидратын нөөц нь бусад бүх төрлийн байгалиас олборлодог түлшний нөөцийн нийлбэрээс хоёр дахин их бөгөөд хүн төрөлхтнийг хэдэн мянган жил хангах боломжтой гэдэг.
Хэрхэн илрүүлсэн бэ?
Өмнөд Хятадын тэнгисийн ёроолоос 2007 онд Хятадын эрдэмтэд 70 тэрбум тонн газрын тосны нөөцтэй дүйцэх шатдаг мөсний орд илрүүлж байжээ. Энэ нь Хятадын эх газрын бүх нефт, байгалийн хийн нөөцийн хагастай тэнцэх хэмжээ юм. Тус улс бүр 1995 оноос эхлэн шатдаг мөсний эрэл хайгуулыг хийж эхэлсэн гэнэ.
Шатдаг мөсний төлөөх өрсөлдөөн
Одоогоор Хятад, Япон улсууд метаны гидратын хайгуулд хамгийн хүчтэй өрсөлдөж байгаа. Хоёул аж үйлдвэрлэл өндөр хөгжсөн орнууд тул шинэ эрчим хүчний эх үүсвэрийн асар их хэрэгцээ байгаа. Үүнээс гадна Хятад улсын хувьд нүүрснээс үүдэлтэй агаарын бохирдлоосоо салах давхар шаардлага байгаа юм.
Олборлох арга
Хонг Конгоос 300 км зайтай, Өмнөд Хятадын тэнгисийн Шэнху гэгддэг ёроолын хэсэгт туршилтын олборлох, үйлдвэрлэх системийг байрлуулаад байгаа.
Хөх Халим-1 хэмээх Хятадад үйлдвэрлэсэн, дэлхийн хамгийн том өрмийн машиныг тэнд суурилуулжээ. Далайд өрөмдлөг хийх зориулалттай энэхүү машиныг өнгөрсөн жил зохион бүтээсэн юм байна. Энд одоо өдөрт 16,000 куб метр шатдаг мөс гаргах хүчин чадалтай үйлдвэрлэл явагдаж байгаа гэнэ.
Хэрэглэхэд хэр ойрхон байгаа вэ?
Яг одоогоор шатдаг мөс нь зардлын хувьд өрсөлдөх чадваргүй байгаа ч Хятадууд ирээдүйгээ харж байгаа гэнэ. Пүрэв гарагт Хятадын засгийн газраас гаргасан мэдэгдэлд шатдаг мөс нь эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хэрэглээнд хувьсгал хийж, Хятад үндэстний сэргэн мандалтад том түлхэц болно гэжээ.
Өргөн хэмжээний олборлолт явуулах хүртэл олон жилийн хугацаа шаардлагатай. Хэрвээ олборлолт, үйлдвэрлэлийг зөв хийхгүй бол агаар мандлын хүлэмжийн хийг нэмэгдүүлэх эрсдэлтэй гэж судлаачид дүгнэж байна.
Эх сурвалж: South China Morning Post, Russia Today
